Helbestvanê rosyayî navdar Mîxayîl Yoryovîç Lêrmentov (1814 – 1841) tabloportrêtek bi sernivîsa li jor hatî dikêşe. Ew portrêta li gel birek ji helbesteke dirêj (poêma) û kurteravayekê li ser kaxeteke „dîna“ 4 di roja 29 îlona 2015 de birêvabira mûzexaneya Lêrmontov li Mosko bano Kirîstîna Serîçêva pêşkeşî min kir, dema min seredana wê dezgehê kir, ku wergera xwe ji helbestine Lêrmentov dîyarî bikim.
Va ye hema sê sal in ew belgeha li ba min e, niha jî hinekê derfet peydabû, ku lê vegerim û min xwast bizanim, çima M. Lêrmentov pismanê apê û dostê nêzîk Alêksender Arkadyêvîç Stolîpîn bi daqima kurdekî kêşaye. Di „Çar Cildên Tevahîya Berhemvanîya“ M. Lêrmontov de min bersiv nedît, lema jî min du „mail“ ji K. Serêçîva re şandin û ev du pirsina jê kirin:
- Hûn kanin arîkarbin, ku zanibim, çima M. Lêrmentov ev sernivîsa vebrajtîye? (31.5.2018) Di dema pirskirinê de ew ne li Mosko bû, lê sozda min, eger vegere, wê bersiva min bide. Pirsa dudyê jê ev bû:
- Çima M. Lêrmrntov portrêta A. A. Stolîpîn bi daqima kurdekî kêşaye, ma tu belgeh hene, ku pêwednîyên Lêrmontov bi kurdan re hebûn? K. Serêçêva bi dilsozî bersivên min dan di06. û 11.06.2018 de, piştî bi karekî dijwar rabû; li pir jêderan vegerî û bi kurtî naveroka mailên wê weha bûn: Portrêta A. A. Stolîpîn (1816 – 1858) di hizêran û tîrmeha 1841 de Lêrmentov kêşa, di çûyîna xwe ya dawî de bo Qefqazê, li wir, li bajarê Pîyatîgorsk bi hev re di leşkerîyê de bûn.
Li ser pêwendîyên M. Lêrmentov bi kurdan re tu belgeh tune ne. Kurd wê demê li Corcîya (Grozîya) dijîyan. Ez bawerdikim, ku portrêteke weha, borcdarîyeke taybet e ji moda cilên nîvê yekê ji sedsala 19 re, di serdema ku bûneyên sîyasî û cenganî li Qefqaz li împêrîyên osmanî, farsî û li ewropayê balkêsîyeke mezin di edebîyat û wênekîşêyê de, di mijada Rojhilatê de hebû.
Portrêta Stolîpîn – Kurd mîna portrêtên Lêrmontêv ên ji zû de, di destpêka salên 30 de kêşabûn tîne bîra mera. Lê çawa dixuye tu pêwendîyên Lêrmentov ên kesayetî (şexsî) bi tu kesî kurd re ne aşkere ne, lê wî li ser kurdan xwandîye, jiberku di kêşana portrêtên din de jî weha kirîye.
Têbînî: Portrêta A.A. Stolîpîn ya rengîn min ji înternêtê kopîkir, ewa bano K. Serîçêva dabû min reşûsipî bû.
Bonn 18.07.2018
Husên Hebeş
